Raymond Gurême (*11 VIII 1925 Meigneux [Seine-et-Marne] - †24 V 2020 Arpajon) urodził w rodzinie francuskich Manuszy, w dzieciństwie i młodości wędrował i pracował w rodzinnej grupie artystów cyrkowych - był akrobatą, klaunem, układał konie. W czasie wojny wielokrotnie więziony (m.in. w obozie Linas-Montlhéry), dziewięciokrotnie uciekał z więzień, obozów internowania, pracy niewolniczej. Wstąpił do francuskiego ruchu oporu, uczestniczył w dywersji i sabotażu, wyzwalaniu Paryża. Po wojnie założył rodzinę, zajął się hodowlą koni, w swoich późnych latach czynnie zaangażował się w działania przywracające pamięć o romskich ofiarach Zagłady, walkę o prawa ofiar III Rzeszy i francuskiego państwa Vichy i szerzej o prawa polityczne i obywatelskie Romów. Szczególnym uczuciem darzyła go młodzież, miał na nich szczególny wpływ nie tylko jako symbol, wzór niezłomności, ale też jako człowiek pełen uroku, poczucia humoru, dobroci. Zostawił testament - nigdy się nie poddawajcie, stawiajcie opór, walczcie!
fot. Andrzej Grzymała-Kazłowski, Kraków, VIII 2019